Piłka nożna to sport, który od dziesiątek lat zachwyca miliony kibiców na całym świecie swoją widowiskowością, emocjami i nieprzewidywalnością. Jednak to nie tylko umiejętności zawodników, ale także taktyka, odgrywa kluczową rolę w wynikach meczów. W ciągu dekad historia futbolu doświadczyła znaczących przemian, kiedy to nowatorskie taktyki i strategie odmieniły sposób rozumienia i grania w tej pięknej grze. Piłka nożna ciągle ewoluuje.
Od czasu, gdy zaczęto rozgrywać pierwsze oficjalne mecze w dziewiętnastym wieku, piłka nożna przeszła długą drogę. Zaczynając od prostych ustawień, gdzie każdy zawodnik na boisku biegał za piłką, aż po obecne, skomplikowane taktyki, które wymagają precyzyjnego ustawienia, porozumienia między piłkarzami oraz duże zrozumienia poleceń, które gracze mają wykonać na boisku. W historii tego sportu można wyróżnić kilka kluczowych momentów, kiedy rewolucje taktyczne zmieniły oblicze piłki nożnej.
System WM Herberta Chapmana
W latach 20. XX wieku, Herbert Chapman, trener Arsenalu, wprowadził taktykę znana jako system WM (w skrócie od rozstawienia graczy na boisku). System ten zapewniał zbalansowaną obronę, wzmocnienie środka pola i ofensywną formację. To pierwsza taktyczna rewolucja, która zmieniła sposób, w jaki drużyny rozstawiały swoich zawodników, czyli po prostu piłkarzom zostały przydzielone poszczególne pozycje.
Catenaccio
Taktyka wymyślona we Włoszech w latach 60. Opierała się ona na silnej defensywie i kontratakach. Ta taktyka zmieniła podejście do obrony i była bardzo skuteczna, co przyczyniło się do wielu sukcesów włoskich drużyn. Nazwa „catenaccio” pochodzi od włoskiego słowa „catena”, co oznacza „łańcuch”, co doskonale oddaje charakterystyczną cechę tej taktyki – silną i uporządkowaną obronę, która miała działać jak łańcuch.
Przez wiele następnych lat taktyka ta używana była w całej europejskiej piłce. W Niemczech jeszcze w latach 90. nie wyobrażano sobie gry bez libero, czyli środkowego obrońcy, który ustawiony był za linią defensywną, bezpośrednio przed bramkarzem. Jednym z najsłynniejszych libero był Franz Beckenbauer. Jednym z pierwszych trenerów, którzy zaczęli odchodzić od takiej gry był Jurgen Klopp, gdy rozpoczynał swoją pracę w Mainz.
Futbol totalny
W latach 70. XX wieku, reprezentacja Holandii pod wodzą Rinusa Michelsa i Johana Cruyffa, wprowadziła koncepcję „futbolu totalnego”. Opierał się na intensywnym pressingu wysoko na boisku, szybkim przemieszczaniu się piłki i elastycznym ustawieniu zawodników. To nowatorskie podejście do gry w piłkę nożną miało duży wpływ na późniejsze taktyki. Był to wzorzec dla „tiki-taki” czy też kontrpressingu z którego korzystają najlepsi obecnie trenerzy świata.
Tiki-taka
W latach 2000. FC Barcelona pod wodzą Pepa Guardioli wprowadziła „tiki-takę”. Charakteryzowała się dużą ilością krótkich i precyzyjnych podań, utrzymywaniem posiadania piłki i dominacją na boisku. Ten styl stał się popularny na całym świecie i wiele drużyn próbowało go naśladować. To dzięki tej przełomowej taktyce Barcelona zdołała sięgnąć po potrójną koronę w 2009 roku.
Wykorzystanie wysuniętych obrońców
W ostatnich latach trenerzy często stosują wysuniętych obrońców, którzy biorą udział w akcjach ofensywnych. Ta taktyka przyczyniła się do większej liczby bramek i bardziej widowiskowych meczów. Marcelo, Theo Hernandez czy Trent Alexander-Arnold pokazywali w ostatnich latach, jak ważną pozycją stali się boczni obrońcy.
Jednak wydaje się, że właśnie teraz nadchodzi zmierzch tej taktyki. Pep Guardiola wygrał potrójną koronę, wykorzystując nowatorskie podejście do użycia boków obrony. Jeden z bocznych obrońców pozostaje w fazie ofensywnej razem ze środkowymi obrońcami jako zabezpieczenie, podczas gdy drugi pełni rolę dodatkowego pomocnika. Ta taktyka, w połączeniu ze skrzydłowymi pełniącymi funkcję kreatorów, otwiera szereg opcji taktycznych. Ten styl gry skutecznie zaowocował w minionym sezonie i podobny trend można zauważyć u trenera Mikela Artety w Arsenale, a i Jurgen Klopp próbuje wprowadzić taki styl gry w Liverpoolu na nadchodzący sezon.
Podsumowując, historia piłki nożnej to opowieść o ciągłym doskonaleniu się i adaptacji. Rewolucje taktyczne, jakie miały miejsce na przestrzeni dziesięcioleci, potwierdzają, że piłka nożna to znacznie więcej niż tylko zespoły na boisku. To dynamiczna gra, której rytm wpływa nie tylko umiejętności zawodników, ale także genialność trenerów, którzy odważnie przekształcali sposób gry.
